Systemy utrzymania zwierząt

Ogólne wymagania dotyczące ochrony i dobrostanu świń

Hodowca zwierząt gospodarskich jest zobowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków utrzymania. Świnie mogą być trzymane w budynkach inwentarskich oraz w tzw. systemie otwartym, ale tylko pod warunkiem zapewnienia zwierzętom możliwości ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i drapieżnikami.

W pomieszczeniach inwentarskich świnie mogą przebywać w kojcach pojedynczych lub grupowych, zarówno na ściółce, jak i bez ścioły. Na ściółkę należy przeznaczać materiał suchy, miękki, dobrze nasiąkający, który pozwala jednocześnie zapewnić zwierzętom uczucie suchości i ciepła oraz stwarza warunki dla spełnienia ich naturalnych potrzeb (np. budowa gniazda przez lochę). Odchody zwierzęce powinno usuwać się często, aby uniknąć zanieczyszczenia paszy i wody oraz wydzielania nieprzyjemnych woni. Resztki nie zjedzonej paszy zabezpiecza się przed muchami i gryzoniami.

W budynkach inwentarskich należy zadbać o bezpieczeństwo zwierząt oraz ich komfort psychiczny i fizyczny, poprzez odpowiednią konstrukcję pomieszczeń i wyposażenie. Pomieszczenia, kojce, wyposażenie i urządzenia muszą być czyszczone i dezynfekowane, aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się chorób. Wszelkie materiały służące do budowy pomieszczeń inwentarskich, kojców, boksów, a szczególnie te, z którymi zwierzęta mają kontakt (ściany, posadzki, przegrody, karmidła, poidła, wyposażenie dodatkowe) nie mogą być dla nich szkodliwe i muszą być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji. Pomieszczenie, kojce oraz ich wyposażenie nie mogą stwarzać zagrożenia zranieniem poprzez wystające elementy, ostre kanty i powierzchnie.

 

Minimalne powierzchnie

Podstawową zasadą dobrostanu jest, aby każde zwierzę, bez względu na system utrzymania, miało zapewnioną swobodę ruchów, a w szczególności możliwość swobodnego wstania, położenia się, dostępu do paszy i załatwiania potrzeb fizjologicznych. Zwierzęta utrzymywane w kojcach muszą mieć możliwość swobodnego obracania się. W przypadku świń, dla potrzeb wymogów wzajemnej zgodności obowiązują minimalne normy powierzchni przedstawione w tabelach 1 i 2.

 

Tab. 1 Minimalna powierzchnia kojca dla świń utrzymywanych pojedynczo:

Grupa świń	Powierzchnia kojca – m2
knur	6
knur – krycie w kojcu	10
lochy – okres porodu i odchowu prosiąt ssących	3,5
knury i loszki hodowlane od 30 do 110 kg	2,7

 

Tab. 2 Minimalna powierzchnia kojca dla świń utrzymywanych grupowo:

Grupa świń	Powierzchnia kojca w m2 / na jedną sztukę
warchlak do 10 kg	0,15
warchlak 10-20 kg	0,2
warchlak   20-30 kg	0,3
tucznik     30-50 kg	0,4
tucznik     50-85 kg	0,55
tucznik     85-110 kg	0,65
tucznik   pow.110 kg	1,0
knury, loszki hodowlane 30-110 kg	1,4

 

Należy pamiętać, że przedstawione normatywy nie obejmują powierzchni zajmowanych w kojcu przez koryta, autokarmiki, poidła itp. Powierzchnia kojca, w którym świnia jest utrzymywana pojedynczo, musi być na tyle duża, by zwierzę mogło swobodnie się obrócić.

Kojce dla knurów powinny być tak skonstruowane i umiejscowione, aby rozpłodnik mógł słyszeć, czuć i widzieć inne świnie oraz miał możliwość swobodnego obracania się i odpoczywania w czystym, suchym miejscu. W przypadku krycia w kojcu powierzchnia dla knura utrzymywanego pojedynczo musi być zwiększona z 6 m2 do 10 m2.

Minimalne wymiary kojca pojedynczego dla lochy powinny wynosić co najmniej:

• długość równa długości zwierzęcia powiększonej o 0,3 m, nie mniej jednak niż 2 m

• szerokość – 0,6 m

Zgodnie z przepisami od 1 stycznia 2013 r. lochy i loszki prośne w okresie od 4 tygodnia po pokryciu do 1 tygodnia przed planowanym wyproszeniem należy utrzymywać w grupach. Wymóg ten dotyczy wyłącznie gospodarstw utrzymujących 10 lub więcej loszek lub loch.

W zależności od wielkości grupy minimalne powierzchnie na jedną sztukę wynoszą:

• grupa liczącą mniej niż 6 sztuk:

– lochy – 2,25 m2 i +10%, tj. 2,48 m2,

– loszki – 1,64 m2 i +10%, tj.1,8 m2,

– minimalna długość boku kojca – 2,41 m.

• grupa 6-39 sztuk:

– lochy – 2,25 m2,

– loszki – 1,64 m2,

– minimalna długość boku kojca – 2,81 m.

• grupa 40 sztuk i więcej:

– lochy – 2,25 m2 i -10%, tj. 2,03 m2,

– loszki – 1,64 m2 i -10%, tj.1,48 m2,

– minimalna długość boku kojca 2,81 m.

W kojcach grupowych dla loch i loszek, bez względu na liczebność grupy, z ogólnej powierzchni posadzki co najmniej 1,3 m2/lochę i 0,95 m2/loszkę powinna stanowić podłoga lita, z której maksymalnie 15% powierzchni mogą zajmować otwory odpływowe. Spośród rozwiązań wpływających na poprawę dobrostanu loch na uwagę zasługują między innymi kojce porodowe z regulowanym jarzmem, kojce samoblokujące, spacerowe, stacje karmowe itp.

Podłogi, na których przebywają zwierzęta muszą być gładkie, nie śliskie, stabilne, równe oraz nie mogą przyczyniać się do cierpień i chorób świń. Miejsce do leżenia nie może negatywnie wpływać na zwierzęta, musi być suche, czyste i wygodne. Przy grupowym utrzymaniu trzody chlewnej musi być go tyle, aby wszystkie zwierzęta jednocześnie miały możliwość odpoczynku. W budynkach, w których stosowane są podłogi ażurowe (rusztowe, szczelinowe) należy przestrzegać odpowiednich wymiarów beleczek i otworów.

 

Tab. 3 Wymiary beleczek i otworów w podłogach ażurowych

Grupa świń	Minimalna szerokość beleczek	Maksymalna szerokość otworów
Prosięta	50 mm	11 mm
Warchlaki	50 mm	14 mm
Knurki i loszki hodowlane	80 mm	14 mm
Tuczniki	80 mm	18 mm
Maciory, loszki po pokryciu	80 mm	20 mm

Przy utrzymywaniu świń w systemie otwartym (na pastwisku lub okólniku) powierzchnia w przeliczeniu na jedną sztukę dorosłą powinna wynosić co najmniej 15 m2.