Utrzymanie zwierząt
Dostosowanie warunków w pomieszczeniach inwentarskich do grup bydła
W praktyce obserwujemy bardzo duże zróżnicowanie pomieszczeń inwentarskich, w których przebywa bydło. Różnice te dotyczą m.in. ich wielkości, rodzaju materiału, z którego są zbudowane, wieku, stanu technicznego, wyposażenia. Bez względu na to wszystko zadaniem hodowcy powinno być dbanie o dobrostan zwierząt. Rozumie się przez to zapewnienie im optymalnych warunków utrzymania, przede wszystkim w zakresie żywienia, pojenia, powierzchni do wypoczynku, temperatury, wilgotności, wentylacji, odpowiedniego składu powietrza czy oświetlenia. Pamiętać należy także o tym, że każda grupa wiekowa bydła (cielęta, jałówki, krowy, opasy) ma odmienne wymagania odnośnie do utrzymania. Wynikają one z naturalnych, odziedziczonych właściwości. W tabeli 1 przedstawiono minimalne wymiary stanowisk, legowisk i kojców w zależności od technologii chowu (pomieszczenia uwięziowe i bezuwięziowe) i wieku bydła.
Tabela l. Wymagane minimalne wymiary stanowisk, legowisk i kojców dla bydła
| Kategoria bydła | Utrzymanie na uwięzi | Utrzymanie bez uwięzi w kojcu grupowym | ||
| z wydzielonymi legowiskami | bez wydzielonych legowisk | |||
| na ściółce | bez ściółki | |||
| minimalne wymiary | ||||
| stanowiska (m) | legowiska (m) | kojca/szt. (m2 ) | ||
| Krowy i jałówki powyżej 7 miesiąca ciąży | 1,60 × 1,10 | 2,10 × 1,10 | 4,50 | – |
| Jałówki od 6 miesiąca życia do 7 miesiąca ciąży | 1,50 × 1,00 | 1,90 × 0,90 | 2,20 | – |
| Jałówki od 19 miesiąca życia do 7 miesiąca ciąży | – | – | – | 2,00 |
| Jałówki w wieku 6–19 miesięcy | – | – | – | 1,60 |
| Bydło opasowe o masie ciała do 300 kg | 1,30 × 0,80 | – | 1,60 | 1,30 |
| Bydło opasowe o masie ciała powyżej 300 kg | 1,45 × 0,95 | – | 2,20 | 1,80 |
| Buhaje | 2,40 × 1,40 | – | 9,00 | – |
| Cielęta o masie ciała do 150 kg | – | – | 1,50 | – |
| Cielęta o masie ciała 150–220 kg | – | – | 1,70 | – |
| Cielęta o masie ciała powyżej 220 kg | – | – | 1,80 | – |
Cielęta można utrzymywać pojedynczo w kojcach do 8 tygodnia życia (w gospodarstwach, w których jednocześnie utrzymuje się mniej niż 6 cieląt, mogą one przebywać w kojcach pojedynczych niezależnie od wieku).
Zapewnienie odpowiednich warunków bytowych hodowanym zwierzętom to jeden z priorytetów w rolnictwie.
Parametry techniczne budynków inwentarskich
Podłogi w pomieszczeniach inwentarskich powinny być bezpieczne – gładkie, ale nie śliskie i stanowić twardą, równą oraz stabilną powierzchnię. Szczególnie nawierzchnia korytarzy, przez odpowiednią szorstkość lub rowkowanie, musi zapobiegać ślizganiu się. Szorstka posadzka na korytarzach sprzyja bowiem stopniowemu ścieraniu się racic.
Również przegrody technologiczne – drabiny paszowe, wiązania, przegrody stanowisk oraz wszystkie wygrodzenia – w budynkach muszą być dostosowane do odpowiedniej kategorii zwierząt pod względem wysokości, prześwitów, wytrzymałości.
Na dobrostan bydła istotny wpływ mają także prawidłowe warunki klimatyczne w pomieszczeniach inwentarskich, niezależne od warunków panujących na zewnątrz. Zależą one od obsady i wieku zwierząt, technologii żywienia i usuwania odchodów oraz konstrukcji budowlanej i systemu wentylacji. Głównymi czynnikami kształtującymi mikroklimat w pomieszczeniach inwentarskich są temperatura, wilgotność, ruch powietrza i oświetlenie. Optymalne wartości tych parametrów zamieszczono w tabeli 2.
Tabela 2. Temperatura, wilgotność, szybkość ruchu powietrza, oświetlenie i wymiana powietrza w pomieszczeniach dla bydła
| Kategoria bydła | Temperatura (°C) | Wilgotność (%) | Oświetlenie | Wymiana powietrza (m3/szt./godz.) |
|||
| minimalna | optymalna | naturalne (powierzchnia okien / powierzchnia podłogi) | sztuczne (lx) | zima | lato | ||
| Krowy w oborze | 6 | 8–16 | 60–80 | 1:18 | 20–30 | 90 | 350–400 |
| Cielęta do 3 miesiąca | 8 | 12–20 | 60–80 | 1:18 | 20–30 | 30 | 90–120 |
| Cielęta powyżej 3 miesiąca | 6 | 12–16 | 60–80 | 1:18 | 20–30 | 60 | 250 |
| Jałówki | 6 | 8–16 | 60–80 | 1:18 | 20–30 | 60 | 250 |
| Bukaty | 6 | 10–18 | 60–80 | 1:25 | 20–30 | 60 | 250 |
Wpływ czynników chemicznych na dobrostan bydła
Poza czynnikami fizycznymi na mikroklimat w pomieszczeniach dla bydła wpływają również czynniki chemiczne (zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi gazami) oraz biologiczne (zanieczyszczenie powietrza mikroorganizmami). Dopuszczalne stężenie szkodliwych gazów – dwutlenku węgla (CO2), amoniaku (NH3) i siarkowodoru (H2S) – nie może przekroczyć norm podanych w tabeli 3.
Tabela 3. Dopuszczalne stężenie zanieczyszczeń powietrza
| Dwutlenek węgla | 5930,0 mg/m3 |
| Amoniak | 15,4 mg/m3 |
| Siarkowodór | 7,5 mg/m3 |
| Kurz | 10,0 mg/m3 |
Pewien wpływ na dobrostan bydła mają też pojawiające się coraz częściej w oborach różnego rodzaju czochradła, które poprawiają higienę (zwierzęta są czystsze), zdrowie i komfort krów.
Wpływ czynników chemicznych na dobrostan bydła
Poza czynnikami fizycznymi na mikroklimat w pomieszczeniach dla bydła wpływają również czynniki chemiczne (zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi gazami) oraz biologiczne (zanieczyszczenie powietrza mikroorganizmami). Dopuszczalne stężenie szkodliwych gazów – dwutlenku węgla (CO2), amoniaku (NH3) i siarkowodoru (H2S) – nie może przekroczyć norm podanych w tabeli 3.
Tabela 3. Dopuszczalne stężenie zanieczyszczeń powietrza
| Dwutlenek węgla | 5930,0 mg/m3 |
| Amoniak | 15,4 mg/m3 |
| Siarkowodór | 7,5 mg/m3 |
| Kurz | 10,0 mg/m3 |
Pewien wpływ na dobrostan bydła mają też pojawiające się coraz częściej w oborach różnego rodzaju czochradła, które poprawiają higienę (zwierzęta są czystsze), zdrowie i komfort krów.