Systemy utrzymania zwierząt
Ogólne wymagania dotyczące ochrony i dobrostanu świń
Hodowca zwierząt gospodarskich jest zobowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków utrzymania. Świnie mogą być trzymane w budynkach inwentarskich oraz w tzw. systemie otwartym, ale tylko pod warunkiem zapewnienia zwierzętom możliwości ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i drapieżnikami.
W pomieszczeniach inwentarskich świnie mogą przebywać w kojcach pojedynczych lub grupowych, zarówno na ściółce, jak i bez ścioły. Na ściółkę należy przeznaczać materiał suchy, miękki, dobrze nasiąkający, który pozwala jednocześnie zapewnić zwierzętom uczucie suchości i ciepła oraz stwarza warunki dla spełnienia ich naturalnych potrzeb (np. budowa gniazda przez lochę). Odchody zwierzęce powinno usuwać się często, aby uniknąć zanieczyszczenia paszy i wody oraz wydzielania nieprzyjemnych woni. Resztki nie zjedzonej paszy zabezpiecza się przed muchami i gryzoniami.
W budynkach inwentarskich należy zadbać o bezpieczeństwo zwierząt oraz ich komfort psychiczny i fizyczny, poprzez odpowiednią konstrukcję pomieszczeń i wyposażenie. Pomieszczenia, kojce, wyposażenie i urządzenia muszą być czyszczone i dezynfekowane, aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się chorób. Wszelkie materiały służące do budowy pomieszczeń inwentarskich, kojców, boksów, a szczególnie te, z którymi zwierzęta mają kontakt (ściany, posadzki, przegrody, karmidła, poidła, wyposażenie dodatkowe) nie mogą być dla nich szkodliwe i muszą być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji. Pomieszczenie, kojce oraz ich wyposażenie nie mogą stwarzać zagrożenia zranieniem poprzez wystające elementy, ostre kanty i powierzchnie.
Minimalne powierzchnie
Podstawową zasadą dobrostanu jest, aby każde zwierzę, bez względu na system utrzymania, miało zapewnioną swobodę ruchów, a w szczególności możliwość swobodnego wstania, położenia się, dostępu do paszy i załatwiania potrzeb fizjologicznych. Zwierzęta utrzymywane w kojcach muszą mieć możliwość swobodnego obracania się. W przypadku świń, dla potrzeb wymogów wzajemnej zgodności obowiązują minimalne normy powierzchni przedstawione w tabelach 1 i 2.
Tab. 1 Minimalna powierzchnia kojca dla świń utrzymywanych pojedynczo:
|
Grupa świń |
Powierzchnia kojca – m2 |
|
knur |
6 |
|
knur – krycie w kojcu |
10 |
|
lochy – okres porodu i odchowu prosiąt ssących |
3,5 |
|
knury i loszki hodowlane od 30 do 110 kg |
2,7 |
Tab. 2 Minimalna powierzchnia kojca dla świń utrzymywanych grupowo:
|
Grupa świń
|
Powierzchnia kojca
w m2 / na jedną sztukę |
|
warchlak do 10 kg |
0,15 |
|
warchlak 10-20 kg |
0,2 |
|
warchlak 20-30 kg |
0,3 |
|
tucznik 30-50 kg |
0,4 |
|
tucznik 50-85 kg |
0,55 |
|
tucznik 85-110 kg |
0,65 |
|
tucznik pow.110 kg |
1,0 |
|
knury, loszki hodowlane 30-110 kg |
1,4 |
Należy pamiętać, że przedstawione normatywy nie obejmują powierzchni zajmowanych w kojcu przez koryta, autokarmiki, poidła itp. Powierzchnia kojca, w którym świnia jest utrzymywana pojedynczo, musi być na tyle duża, by zwierzę mogło swobodnie się obrócić.
Kojce dla knurów powinny być tak skonstruowane i umiejscowione, aby rozpłodnik mógł słyszeć, czuć i widzieć inne świnie oraz miał możliwość swobodnego obracania się i odpoczywania w czystym, suchym miejscu. W przypadku krycia w kojcu powierzchnia dla knura utrzymywanego pojedynczo musi być zwiększona z 6 m2 do 10 m2.
Minimalne wymiary kojca pojedynczego dla lochy powinny wynosić co najmniej:
• długość równa długości zwierzęcia powiększonej o 0,3 m, nie mniej jednak niż 2 m
• szerokość – 0,6 m
Zgodnie z przepisami od 1 stycznia 2013 r. lochy i loszki prośne w okresie od 4 tygodnia po pokryciu do 1 tygodnia przed planowanym wyproszeniem należy utrzymywać w grupach. Wymóg ten dotyczy wyłącznie gospodarstw utrzymujących 10 lub więcej loszek lub loch.
W zależności od wielkości grupy minimalne powierzchnie na jedną sztukę wynoszą:
• grupa liczącą mniej niż 6 sztuk:
– lochy – 2,25 m2 i +10%, tj. 2,48 m2,
– loszki – 1,64 m2 i +10%, tj.1,8 m2,
– minimalna długość boku kojca – 2,41 m.
• grupa 6-39 sztuk:
– lochy – 2,25 m2,
– loszki – 1,64 m2,
– minimalna długość boku kojca – 2,81 m.
• grupa 40 sztuk i więcej:
– lochy – 2,25 m2 i -10%, tj. 2,03 m2,
– loszki – 1,64 m2 i -10%, tj.1,48 m2,
– minimalna długość boku kojca 2,81 m.
W kojcach grupowych dla loch i loszek, bez względu na liczebność grupy, z ogólnej powierzchni posadzki co najmniej 1,3 m2/lochę i 0,95 m2/loszkę powinna stanowić podłoga lita, z której maksymalnie 15% powierzchni mogą zajmować otwory odpływowe. Spośród rozwiązań wpływających na poprawę dobrostanu loch na uwagę zasługują między innymi kojce porodowe z regulowanym jarzmem, kojce samoblokujące, spacerowe, stacje karmowe itp.
Podłogi, na których przebywają zwierzęta muszą być gładkie, nie śliskie, stabilne, równe oraz nie mogą przyczyniać się do cierpień i chorób świń. Miejsce do leżenia nie może negatywnie wpływać na zwierzęta, musi być suche, czyste i wygodne. Przy grupowym utrzymaniu trzody chlewnej musi być go tyle, aby wszystkie zwierzęta jednocześnie miały możliwość odpoczynku. W budynkach, w których stosowane są podłogi ażurowe (rusztowe, szczelinowe) należy przestrzegać odpowiednich wymiarów beleczek i otworów.
Tab. 3 Wymiary beleczek i otworów w podłogach ażurowych
|
Grupa świń |
Minimalna szerokość beleczek |
Maksymalna szerokość otworów |
|
Prosięta |
50 mm |
11 mm |
|
Warchlaki |
50 mm |
14 mm |
|
Knurki i loszki hodowlane |
80 mm |
14 mm |
|
Tuczniki |
80 mm |
18 mm |
|
Maciory, loszki po pokryciu |
80 mm |
20 mm |
Przy utrzymywaniu świń w systemie otwartym (na pastwisku lub okólniku) powierzchnia w przeliczeniu na jedną sztukę dorosłą powinna wynosić co najmniej 15 m2.